Mózg dzieci z autyzmem i Zespołem Aspergera nie jest w stanie rozpoznać i zrozumieć wszystkich docierających do niego informacji: tego, co słyszą uszy, widzą oczy, dotyka skóra. Co więcej, jego oczy widzą zbyt dużo rzeczy naraz, jego uszy słyszą zbyt wiele jednocześnie, a jego skóra odczuwa dotyk zbyt mocno, co może sprawiać ból i budzić strach.
Osoby ze spektrum autyzmu i Zespołem Aspergera często porównują się lub są porównywane do kotów. Tajemnicze, nietowarzyskie, prowadzące samotny tryb życia, chodzące własnymi drogami.
Spektrum autyzmu i Zespół Aspergera należą do grupy tzw. całościowych zaburzeń neurorozwojowych, do których zaliczane są również specyficzne trudności szkolne oraz specyficzne zaburzenia rozwoju funkcji ruchowych. Zaburzenia te charakteryzują się brakiem odpowiednich dla wieku umiejętności uwarunkowanych dojrzewaniem mózgu. Zaburzenia w rozwoju dotyczą wielu sfer rozwoju i funkcjonowania dziecka. W przypadku autyzmu i Zespołu Aspergera objawy dotyczą:
- zaburzeń interakcji społecznych;
- zaburzeń porozumiewania (dwustronnej komunikacji słownej i bezsłownej) ;
- występowania powtarzających się, ograniczonych i stereotypowych wzorców zachowań, zainteresowań i aktywności.
Zespół Aspergera jest najłagodniejszą formą całościowych zaburzeń rozwoju.
Przyczyny problemów w interakcjach społecznych dzieci z autyzmem i Zespołem Aspergera upatruje się w braku zdolności do automatycznego rozpoznawania stanów umysłu innych ludzi (co wiedzą, co czują, czego chcą). Dzięki tej umiejętności osoby zdrowe potrafią współdziałać z innymi, dostosowywać się do różnych sytuacji, zachowywać się empatycznie. Upośledzenie tych umiejętności w zaburzeniach powoduje, że osoby dotknięte tą chorobą cechuje „ślepota społeczna”. Efektem tego defektu jest dezorientacja w sytuacjach społecznych, brak dostrzegania związków przyczynowo-skutkowych pomiędzy sytuacjami a zachowaniem innych ludzi.
Nieuwzględnianie faktu, że inni ludzie mogą mieć inną wiedzę, inne uczucia i dążenia, może powodować brak gotowości do dzielenia się własnymi przeżyciami, pragnieniami, uczuciami. Może też być przyczyną nieliczenia się z interesem innych oraz popełniania gaf i występowania zachowań, które dla innych są przykre, mimo braku takich intencji.
W porównaniu z dziećmi zdrowymi, dzieci z autyzmem i Zespołem Aspergera lepiej rozumieją i wyjaśniają funkcjonowanie świata nieożywionego, do czego bardziej potrzebne jest myślenie mechanistyczne, niż rozumienie sytuacji społecznych, w których potrzebna jest tzw. inteligencja emocjonalna.
Problemem w funkcjonowaniu umysłu tych dzieci jest również fragmentaryczne postrzeganie świata, skupienie na szczegółach, a nie na całości, trudność w dokonywaniu uogólnień przy uwzględnieniu kontekstu (tzw. zaburzenia centralnej koherencji). Trudności wynikają również z zaburzeń funkcji wykonawczych, takich jak: planowanie z wyprzedzeniem, tworzenie nowych, konkurencyjnych pomysłów, inicjowanie i podtrzymanie działań zmierzających do określonego celu, utrzymanie koncentracji na zadaniu i pobudzenia poznawczego niezbędnego do jego wykonania, zdolność do zmiany kierunku uwagi (przełączania między zadaniami).
Skutkiem zaburzeń tych funkcji jest impulsywność, brak hamowania reakcji, zachowanie zdeterminowane przez bodziec, niezdolność do wykonania złożonych zadań bez podpowiedzi, skłonność do powtarzania tych samych działań stereotypowe, sztywne wzorce zachowań. Dodatkowo, problemem są zaburzenia dotyczące odbioru bodźców objawiające się nadwrażliwością lub zmniejszoną wrażliwością na docierające do dziecka bodźce wzrokowe, słuchowe, zapachowe, dotykowe. Może to powodować takie zachowania, jak: ruchy stereotypowe i hałasowanie.
Zespół Aspergera jest najłagodniejszą formą całościowych zaburzeń rozwoju. Choroba ta diagnozowana jest coraz częściej, a wiele dzieci z zespołem Aspergera jest uczniami ogólnodostępnych szkół. W związku z trudnościami w dostosowaniu się do obowiązków szkolnych oraz trudnościami w funkcjonowaniu w grupie rówieśniczej, dziecko z zespołem Aspergera może nie być akceptowane przez rówieśników.
Dziecko z zespołem Aspergera cechuje:
- rozwój poznawczy w granicach normy,
- w zasadzie prawidłowy rozwój mowy,
- zamiłowanie do zachowania rutyny i rytuałów,
- ograniczone zainteresowania i aktywność,
- często występująca niezgrabność ruchowa,
- zaburzony rozwój umiejętności społecznych.
We wcześniejszych okresach, kiedy od dziecka nie oczekuje się znacznych umiejętności w sferze społecznej, problemy te mogą być niedostrzegane. Zazwyczaj rozpoznanie następuje po ukończeniu przez dziecko 5 roku życia, a często ― dopiero w okresie od 8—12 roku życia.
U osób z ponadprzeciętną inteligencją objawy mogą zostać dostrzeżone dopiero w okresie dorastania, kiedy ujawniają się bardziej dyskretne problemy w funkcjonowaniu społecznym. Dziecko z zespołem Aspergera może nie sprawiać wrażenia chorego. W efekcie, diagnoza może być opóźniona do momentu, gdy kłopoty w kontaktach z innymi będą bardzo widoczne.
Zachowania dzieci z autyzmem i Zespołem Aspergera interpretowane są często jako przejaw złego wychowania, dlatego zdarza się, że u dziecka w pierwszej kolejności może być rozpoznane ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) lub zaburzenia zachowania. Jednak — w przeciwieństwie do dzieci z zaburzeniami zachowania, które znają, ale łamią zasady współżycia społecznego — u dzieci z zespołem Aspergera w sferze rozumienia sytuacji społecznych, rozumienia motywów działania i uczuć innych osób występują znaczne deficyty, wynikające z odmiennego funkcjonowania mózgu.
Brak trafnego rozpoznania może powodować, że ewentualna uzyskana pomoc jest fragmentaryczna i nie przynosi poprawy funkcjonowania.
Dziecko ze zdiagnozowanym Zespołem Aspergera zwykle nie ma trudności z nauką i przyswajaniem nowych wiadomości. Problem stanowi skupienie uwagi a raczej jej brak.
Uwaga.Dziecko z Zespołem Aspergera nie może uważać na to, co mówi jego nauczyciel, nie myśląc jednocześnie o czymś innym, nie słuchając niczemu nie służących hałasów, nie widząc niepotrzebnych rzeczy. Słyszy i widzi wszystko. Przeszkadza mu to w skoncentrowaniu się nad swoją pracą, przeszkadza w słuchaniu tego, co ktoś mówi.
Trudności ze zrozumieniem. Dziecko z Zespołem Asperger nie zawsze rozumie, co ma robić. Nawet jeśli nauczyciel tłumaczy swe polecenia, Asperger nadal nie wie, co należy robić.
Podobnie gdy trzeba czytać. Asperger nie rozumie wszystkiego, co jest napisane, jeśli tekst nie jest jasny, jeśli są w nim rzeczy niewyjaśnione, jeśli znajdują się w nim powiedzenia, słowa żargonowe, jeśli użyty język jest dziwny. A przecież on zna dużo słów i bardzo dobrze umie czytać. Czasami, aby wykonać jakieś zadanie, należy przeczytać polecenia. Aby rozwiązać zadanie matematyczne, trzeba przeczytać wprowadzenie. Jeśli wprowadzenie nie jest jasne, dziecko z Zespołem Aspergera nie rozwiąże zadania, nawet jeśli jest bardzo dobre w matematyce.”
Pisanie. Dziecko Asperger bardzo często ma problemy z wykonywaniem różnych gestów. Trudno mu koordynować swoje gesty. Koordynować oznacza „robić rzeczy razem” albo „robić rzeczy po kolei, w odpowiednim porządku”. Na przykład nie udaje mu się pisać szybko. Jego pisanie jest powolne i męczące. Aby pisać, musi podjąć wiele wysiłku, dlatego traci czas i nie może wystarczająco skupić się na zadaniu, które wykonuje. Usiłuje się więc zadbać o to, aby pisało mniej od innych dzieci.
Osoby z autyzmem i Zespołem Aspergera są zwykle introwertykami. Introwertyk to po prostu mniej towarzyska, spokojniejsza i bardziej skryta osoba. Taki ktoś nie będzie chętnie chodził na imprezy, wystarczy mu małe grono znajomych, a czas wolny chętniej spędzi z książką na kanapie. Ale nie ma problemów z komunikacją, odczytywaniem emocji i różnymi bodźcami. Jeśli już znajdzie się w większym towarzystwie, to poradzi sobie i nadąży za tokiem rozmowy.
Osoba z autyzmem i Zespołem Aspergera jest dziwna od zawsze. Ma problemy z nawiązywaniem i podtrzymaniem relacji, wyczuciem, komunikacją i odczytywaniem intencji innych ludzi. Nie może się dogadać mimo szczerych chęci i potrzebuje pomocy oraz długiej nauki. Ma także obsesje, rytuały, inaczej funkcjonujące zmysły. Często też pojawiają się problemy z mową i motoryką.
Dzieci z Zespołem Aspergera często mówią prosto z mostu, co może powodować niemiłe sytuacje.
Dzieci te są zwykle ciekawe świata, więc pozwólmy im poszerzać swoją wiedzę.
Stimy (wymachiwanie rękami, podskakiwanie, bujanie się, chodzenie w kółko po pokoju itd.): pomaga to uporządkować emocje, więc nie należy z tym walczyć. Co komu przeszkadza jakieś skakanie, łażenie w kółko czy machanie rękami? Nikomu się krzywda przy tym nie dzieje. Problem może być w miejscach publicznych, zwłaszcza gdy dziecko jest starsze. Wygląda to dziwnie i kojarzy się jednoznacznie z osobami upośledzonymi umysłowo., a tak przecież nie jest.
Więcej informacji na:
http://savant.org.pl/publikacje/koci_1.1_1.pdf